Akciğer Cerrahisi

Akciğer ameliyatı olmanızı gerektiren bir saglık durumunuz varsa, probleminiz sadece ameliyat ile çözülebilir, veya ilave tedaviler görmeniz de gerekebilir. Üç tip akciğer ameliyatı vardır: Robot, Torakoskopi ve Torakotomi. Doktorunuz sizin için en uygun olanı seçecektir. Ameliyat konusunda ameliyatın sağlığınızı nasıl etkileyeceğini düşünmeniz ve endişe duymanız normal bir tepkidir. Bu yazı, tanı, tedavi ve iyileşme sürecinizden ne beklemeniz gerektiği konusunda daha çok bilgi sahibi olmanız için hazırlanmıştır.

Neden Akciğer Ameliyatı?

Doktorunuz size ameliyat olmanızı öneriyorsa, bu sizin akciğerinizdeki problemi en iyi şekilde çözmek adına verilmiş bir karadır. Rutin bir test (akciğer filmi gibi) sırasında akciğerinizde bir problem olduğu, özellikle de bir kitle olduğu ortaya çıktı ise, doğru tanı ve tedavi yapılabilmesi adına ameliyat gerekli görülebilir. Ameliyat aynı zamanda çökmüş akciğer gibi akciğer problemlerinin tedavisi için, veya gerekli görüldüğünde akciğerin bir kısmı ya da tamamının alınması için yapılır. Ameliyatın amacı tanıya göre değişir.

Akciğer Cerrahisi Nedir?

Akciğer ameliyatı sırasında akciğere, göğüs duvarındaki kaburgaların arasından giriş yapılarak ulaşılır. Akciğer ameliyatları temelde iki farklı yöntemle yapılabilir. Doktorunuz sizin için en uygun olan metodu seçecektir.

• Torakoskopi: VATS (Video Yardımlı Toraks Cerrahisi) olarak da bilinen bu yöntemde birkaç küçük kesi yapılarak bir kamera göğüs boşluğuna sokulur. Bu kamera sayesinde doktorlar akciğerleri detaylı bir şekilde görüntüleyebilir. Bu işlem ile tüm akciğer ameliyatları yapılabileceği gibi bazı durumlarda açık ameliyata geçme ihtiyacı olabilir. Kapalı yani torakoskopi ameliyatlarının daha gelişmiş şekli ROBOT ile yapılan operasyonlardır. Dünyada sadece gelişmiş bazı cerrahi merkezlerde uygulanan ROBOT ile akciğer ameliyatları hastanemizde tecrübeli bir ekip tarafından güvenle yapılmaktadır. ROBOT ile yapılan ameliyatlarda göğüs kafesine açılan deliklerden robotun kolları içeriye sokulur ve operasyonunuzu yine cerrahınız robotu kullanarak yapar. Robot ile yapılan ameliyatlarda robotun kollarının kıvraklığı ameliyatın kalitesini arttırırken, kanama ve ağrı miktarını azaltır.

• Torakotomi: Bu yöntemde göğüste bazen geniş, bazen de 8-10 cm civarında (işlemin zorluk derecesine göre) bir kesi yapılarak akciğerlerin direkt olarak görülmesi sağlanır.

Sağlıklı Akciğerler

Ameliyatın size nasıl yarar sağlayacağını anlayabilmek için önce akciğerlerinizin anatomisini anlamanız gerekir. Göğsünüzdeki alanın büyük bir bölümünü kaplayan ve göğüs kafesinizin içinde yer alan akciğerleriniz lob adı verilen bölümlerden oluşur. Sağ akciğerde üç lob, sol tarafta ise iki lob bulunur. Loblara ve akciğerlere hava giriş çıkışı bronşlar (nefes yolları) sayesinde gerçekleşir. Her bir lobun içerisinde alveol adında ancak elektron mikroskobu ile görüntülenebilecek hava torbacıkları bulunmaktadır. Bu torbacıklar içinde gaz değişimi olmaktadır; oksijen bu sayede vücuda girebilmekte ve karbondioksit dışarı atılmaktadır.

• Trakea (ana nefes borusu) burun ve boğazdan gelen havayı akciğerlere taşır.
• Bronşlar trakeadan aşağı doğru ayrılarak akciğerlere ve lobların her birine hava taşır.
• Loblar akciğerlerin önemli bir bölümüdür; alveolleri içerirler. Oksijen kana alveoller sayesinde karışır.
• Göğüs duvarı kaburga ve kaslardan meydana gelir.
• Plevral boşluk akciğerler ve göğüs duvarı arasındaki boşluğa verilen isimdir. Hava, kan, iltihap ve sıvı birikebilir.
• Lenf Nodları akciğerlerinizi çevreleyerek su filtresi görevi görür vücudunuzu enfeksiyonlara karşı korur. Aynı zamanda eğer akciğer dokusunda kanser oluşumu varsa kanserin yayılmasında rol oynayabilir.
• Mediasten akciğerleri ayıran bölmedir. İçinde kalp, ana damarlar, nefes borusu, yemek borusu, lenf bezleri ve sinirler bulunur. Bu bölge tümor gelişimi için bir odak olabilir ve bu bölgeye tanı koyma amacıyla ya da tedavi amacıyla girişimler yapılabilir. Bu girişimler kapalı ameliyat VATS veya ROBOT ile olabileceği gibi kalp ameliyatları için uygulanan strenotomi gibi teknikleri de içerebilir.

Akciğer Ameliyatlarının Genel Nedenleri

Akciğer ameliyatları genellikle parça alarak tanıyı ortaya koyma ve akciğerlerle ilgili problemlerin giderilmesi amacıyla yapılır. Akciğer ameliyatları ciğerlerde su birikmesi ya da akciğer çökmesi gibi durumlarda da yapılır.

Akciğer Kitlesi

Akciğerlerde bir kitle bulunduğu taktirde kitlenin iyi huylu (kanserli olmayan) mu yoksa kötü huylu (kanserli olan) mu olduğuna karar verilmelidir. Kitlenin çevresine yayılıp yayılmadığını anlamak amacıyla başka alanlar da incelebilir Bu alanların başında komşu lenf bezleri ve akciğer boşluğunu kaplayan zar (plevra) gelir. Eğer kitlenin alınması gerekiyorsa lokasyonu, boyutu ve çevresine ne kadar yayıldığı belirlenir ve akciğerlerin ne kadar bir kısmının alınıp alınmaması gerektiğine karar verilir. Akciğerlerin tamamının ya da bir kısmının alınmasına akciğer rezeksiyonu denir.

Wedge rezeksiyon lobdan anatomik sınırları dikkate almadan küçük bir parça alınmasıdır.

Segment rezeksiyonu lobun içinden anatomik sınırlarla bir parça alınmasıdır.

Lobektomi tüm bir lobun alınmasıdır.

Pnömonektomi tek taraflı olarak tüm bir akciğerin alınmasındır.

Sönmüş Akciğer (Pnömotoraks)

Akciğerin bir kısmı inceldiği veya zedelendiği zaman akciğerin içinde olması gereken hava plevral boşluğa (akciğerler ve göğüs duvarı arasındaki bölüm) dolabilir. Bu bölmede hava toplanması akciğerlerin çökmesine (sönmesine) sebep olabilir. Buna pnömotoraks denir. Ameliyat ile göğüs boşluğuna yerleştirilen tüp (toraks dreni) aracılığıyla plevra boşluğundaki hava boşaltılır ve akciğer genişleyerek eski hallerine geri döner. Akciğerin tekrar çökme riskini azaltmak için VATS ile ameliyat yapılarak ameliyat sırasında akciğer onarılabilir.

Diğer Akciğer Sorunları

Akciğerlerin etrafındaki plevra boşluğunda su toplanması diğer akciğer sorunlarından biridir. Bu boşlukta; zatüreye, geçirilen bir travmaya, kullandığı ilaçlara, kronik hastalıklara veya hastanın başka bir bölgesinde varolan kansere bağlı olarak sıvı birikebilir. Akciğerlerin iyileşmesi için plevral bosluğa tüpler yerleştilirelek toplanan su boşaltılır.

Değerlendirme Aşaması

Doktorunuzun, akciğerlerinizin durumunu değerlendirebilmesi ve doğru teşhiste bulunabilmesi için bazı testler yaptırmanız gerekebilir. Bu testlerden birkaçını yaptırmış olabilir, ya da ameliyat öncesinde yaptıracak olabilirsiniz. Doktorunuz bu testlerin sonuçlarını sizin için en uygun tedavi yöntemini belirlemek için kullanacaktır.

Görüntüleme Yöntemleri

Akciğerlerinizin resmini çeken bu yöntemler, akciğerlerinizde varolabilen kitle, iltihap veya plevra boşluğunda birikmiş havayı tespit edebilir. Fakat bu görüntüler bir kitlenin iyi huylu mu kötü huylu mu olduğunu yüzde yüz oranında doğrulukla saptayamaz. Yaptırmanız gerekebilecek görüntüleme yöntemlerinden bazıları şunlardır:

Radyolojik İncelemeler

BT (Bilgisayarlı Tomografi)

PET-CT (Positron Emisyon Tomografisi)

Gerekli görüldükçe yaptırmanız gereken başka testler de olabilir.

Görüntüleme Yöntemleri ve Biyopsi Teknikleri

Görüntüleme yöntemleri akciğerlerinizin içini ve ekrafını görüntüler. Biyopsi yapılmış akciğer hücresi ya da dokusu daha sonra mikroskop altında incelenir.

Bronkoskopi: Burun veye ağızdan sokulan ince bir görüntüleme cihazı (bronkoskop) yardımıyla solunum yollarının görüntülenmesi yöntemidir.

Mediastinoskopi: Boyun bölgesinden açılan küçük bir kesiden yerleştirilen bir görüntüleme cihazı aracılığıyla her iki akciğerlerin ortasında kalan alanın yani mediastendeki lenf bezlerinden örnek alınması için uygulanan cerrahi prosedür.

Mediastinotomi: Göğüs kafesinin içinde bulunan lenf bezlerinden, göğüs kafesine yapılan bir kesi aracılığıyla biyopsi yapılmasıdır.

Transtorasik İğne Biyopsisi: Göğüs kafesinden içeri sokulan bir iğne ile teşhis için akciğerlerden parça alınması işlemidir.

Diğer Testler

Akciğerlerinizin ne kadar sağlıklı olduğunu kontrol edebilmek için yaptırabileceğiniz testler şunlardır:

Solunum Fonksiyon Testleri: Akciğerlere ne kadar hava girip çıktığı, ne kadar havanın geride kaldığı, akciğerlerden ne hızda hava boşaltıldığı gibi değerleri ölçer.

Satürasyon: Akciğerlerinizden vücudunuza ne kadar oksijen geçtiğini ölçer.

Akciğer Kanseri Tedavi Yöntemleri

Akciğer kanseri tanısı konulduğu zaman doktorunuz size en doğru tedavi sürecini belirler. Bu süreci belirleyen en önemli faktör kanserin evresidir. Akciğer kanserinin evresi kanserin ne kadar yayıldığına, boyutuna, ana organlarla ilişkisine ve lenf bezlerine atlayıp atlamamasına bağlıdır. Kanserin ilk evresinde kanser hücreleri akciğerlerde küçük bir alana toplanmış halde bulunur. Daha ileri evrelerde kan yoluyla veya lenf nodları aracılığıyla vücudun başka bölümlerine yayılmıştır. Akciğer kanseri için cerrahi ve onkolojik tedavi seçenekleri kullanılmaktadır. Bu yöntemlerden birisi veya aynı anda birkaçı kullanılabilir.

Ameliyat ile kanseri yok edebilmek amacıyla akciğerin bir kısmı ya da tamamı alınır ve tüm komşu lenf bezleri çıkarılır. Ameliyat, tedavinin yanında hastalığın tam evresini anlamaya ve ek tedavi yöntemlerini kararlaştırmaya yarar.

Torakoskopi

Torakoskopi; çökmüş akciğerlerin tedavisi, göğüs kafesinin içindeki organlardan ya da yapılardan biyopsi almak, akciğerlerin çevresinde birikmiş suyu boşaltma ve akciğer kanserinde uygun olan hastalarda kanser ameliyatı yapmak için uygulanır. Torakoskopi göğüs kafesine yapılan ufak birkaç kesiden yapılır. Torakoskopinin güvenli bir şekilde yapılamadığı ya da başka durumlarda torakotomi (açık ameliyat) ile bu işlemler yapılır.

Ameliyatınıza Hazırlık Süreciniz

• Sigara içiyosanız, hemen içmeyi bırakın.
• Doktorunuzu kullandığınız tüm ilaçlar veya gıda destek ürünleri konusunda bilgilendirin ve bunlardan kullanımını kesmeniz gereken olup olmadığını danışın.
• Ameliyatınızdan önceki gece 12’den sonra hiçbir şey yiyip içmeyin. Yapmanız gerekenleri doktorunuzdan detaylıca öğrenin.
• Ameliyat gününüzde hastaneye size söylenen saati geçirmeyecek şekilde gidin. 

Cerrahi Prosedür

• Anestezi doktorumuz ameliyat sırasında hiçbir şey hissetmemeniz ve uyur halde olmanız için genel anestezi uygular. Anestezi etkisini gösterdikten sonra sizi rahat edeceğiniz bir şekilde yan yatar pozisyona sokarlar.
• Ameliyat olacağınız taraftaki göğüs kafesinizden birkaç küçük kesi açılır.
• Cerrahınız açtığı bu küçük kesilerden birinden kamerayı yerleştirir. Bu kamera sayesinde akciğerlerleriniz bir monitörden görüntülenir. Cerrahide kullanılacak yardımcı el aletleri açılan diğer kesilerden göğüs boşluğuna sokulur.
• Ameliyat tamamlandıktan sonra göğüs kafesinizin içinde birikebilecek hava ve sıvıyı boşaltmak amacıyla göğüs boşluğuna bir ya da birkaç tüp (dren) yerleştirilir.
• Florence Nightingale Hastenemizde kapalı ameliyatlar konusunda öncü bir ekip çalışmakta ve akciğer kanseri ameliyatlarının yarısından fazlası kapalı ameliyat teknikleri ile yapılmaktadır.
• Kapalı ameliyat teknikleri ile uygulanan ameliyatların en temel üstünlükleri;
• Ağrının daha az olması,
• Kesilerin estetik olması ve hastanın kesi izlerinden dolayı kaygılanmaması,
• Daha çabuk taburcu olabilme,
• İş hayatına daha çabuk dönebilme,
• Ek tedavi almak gerekirse örneğin kemoterapi veya radyoterapi gibi daha çabuk tedaviye başlayabilmedir.

Riskler ve Komplikasyonlar

• Yara enfeksiyonları,
• Kanama,
• Akciğerlerin hava sızdırması sebebiyle hastanede kalma süresinin uzaması,
• Kesiklerin bulunduğu bölgelerde ağrı veya uyuşukluk,
• Akciğer enfeksiyonu (zatüre),
• Kalp ritm bozukluğu,
• Önceden varolan kalp sorunlarının kötüleşmesi,
• Bacaktaki kan damarlarının tıkanması ve akciğer damarlarında kan pıhtısı olması (Derin ven trombozu ve pulmoner emboli).

Hasta Yakınlarının Bilmesi Gerekenler

• Yakınınız ameliyatından sonra gözlem odasına ya da yoğun bakıma alınır. İlerleyen saatlerde yakınınızı ziyaret edebilirsiniz.
• Odaya girdiğiniz zaman yakınınızı birçok monitöre bağlı olarak göreceksiniz. Aynı zamanda rengini soluk, yorgun veya vücudunun ve suratının hafif şişik olduğunu görebilirsiniz. Tüm bu sıralananlar ameliyat sonrası beklenen durumlardır ve endişe etmenizi gerektirmez.
• Alınan ağrı kesiciler sebebiyle yakınınız yorgun ve kafası biraz karışık olabilir.
• Hastanın ameliyata hazırlanması ve ameliyatın tamamlanması toplamda 2-5 saat sürebilir.

Solunum Terapisi ve Eklem-Hareket Açıklığı Egzersizleri

Akciğerlerinizin açık tutulması, nefes alımında kullanılan kasların güçlendirilmesi ve çıkabilecek komplikasyonların önlenebilmesi için bir hemşire veya terapist size egzersizler öğretecektir.

Ameliyat sonrasında bir hemşire veya fizyoterapist size bir takım eklem-hareket açıklığı sağlayan egzersizleri öğretecektir. Bu egzersizler ameliyatlı tarafınızdaki kasların esnemesini ve güçlenmesini sağlayarak omzunuzun rahatça hareket etmesine yardımcı olur. Evde kendi başınıza yapmanız için de size egzersizler öğretilir.

Hastanede Iyileşme Süreci

Ameliyat sonrası bir bakım odasında uyanacaksınız. Kendizi bu aşamada halsiz ve susuz hissedebilirsiniz. Sıvı ve gerekli ilaç alımınızın sağlanması için size serum bağlanır. Kalp atışlarınızın ve nefes alış verişlerinizin takip edilmesi için odanızda monitörler bulunmaktadır. Bir solunum terapisti akciğerlerinizi temiz tutmak ve iltihabı engellemek için size saatte bir yapmanız gereken nefes egzersizlerini öğretecektir.

Kan dolaşımınızın devamlılığını sağlamak ve iyileşme sürecinizi hızlandırmak için bir hemşire size yürümenizde yardımcı olacaktır. Torakoskopi sonrası hastanede kalma süresi genellikle 1-4 gündür. Eğer göğsünüzde tüp bırakıldıysa, bunlar çıkarılana kadar, özel durumlar dışında, eve gönderilmezsiniz.

Eve Gidiş

Doktorunuz sizi taburcu etmeden önce test sonuçlarınızı inceler ve size iyileşme sürecinden neler beklemeniz gerektiğini anlatır. İlerde gerekebilecek tedaviler, sonraki muayene tarihiniz ve durum değerlendirmenizi de bu aşamada doktorunuzla birlikte yaparsınız. Hastaneden çıkarken yetişkin bir yakınınızın size eşlik etmesi gerekmektedir.

Evde İyileşme Süreci

Akciğerlerinizin ve derinizin en iyi ve hızlı şekilde iyileşmesi için evinizdeyken de doktorunuz verdiği talimatlara uymaya dikkat gösterin. Sizden yapmanız istenilenlerden bazıları şunlardır:

• Taburculuğunuzda evde kullanmanız için yazılan ilaçlarınızı doktorunuzun talimatlarına göre alın.
• Solunum terapistinin size öğrettiği nefes alıp verme egzersizlerini yapmaya devam edin.
• Kan dolaşımınızın devamı ve kas gelişiminiz için yürüyün; fakat ağır objeler kaldırmak ve araba kullanmak gibi aktiviteler yapmaktan kaçının.
• Ancak sağlığınız açısından kendinizi hazır hissederseniz cinsel ilişkiye girin.
• Doktorunuza size söylenen tarihte kontrole gidin.

Dokturunuzu Aramanızı Gerektirecek Durumlar

• Ameliyat kesilerinizde kızarıklık veya akıntı olması,
• Var olmayan bir ağrının ortaya çıkması,
• Vücut ısısının 38 derece veya üzerinde ölçülmesi,
• Kanlı öksürük,
• Nefes darlığı.

Geleceğe Yönelik

Kaygı

Ciddi ameliyatlardan sonra kendinizi kaygılı ve depresif hissetmeniz normaldir. Bir gün kendinizi enerjik ve mutlu hissederken, ertesi gün yorgun ve mutsuz hissedebilirsiniz. Uyumakta ve yemek yemekte zorlanabilirsiniz. Geleceğe ve sağlığınıza dair kafanızda oluşan sorular sizi korkutabilir veya şüpheye düşürebilir. Yakınlarınızdan uzaklaşmamaya özen gösterin. Onlarla duygularınızı paylaşın ve size nasıl yardımcı olabileceklerini söyleyin.

Hastalığınızla İlgili Kontroller

İyileşme sürecinizde doktorunuza belli aralıklarla muayene olmaya gideceksiniz. Bu muayeneler iyileşme sürecinizin en etkili şekilde takip edilebilmesi içindir ve büyük önem taşır.  Doktorunuz ya da hemşireniz gelecekte yapmanız gerekenler konusunda size bilgi verecektir.

Hasta Yakınlarının Bilmesi Gerekenler

Yakınınız ameliyatından sonra kendini depresif, korkmuş ve sıkıntılı hissedebilir. Bu çok normaldir. Siz de kendinizi sıkıntılı hissedebilirsiniz. Böyle durumlarda yakınınızla hisleriniz paylaşmak ona da size de iyi gelecektir.

Fazla korumacı olmak yerine teşvik edici bir yöntem izleyin.